Józef Piłsudski
Komendant, Brygadier, Naczelny Wódz, Pierwszy Marszałek
1867 – 1935
Klemens Piłsudski, pseudonimy: „Mieczysław”, „Wiktor”, „Ziuk” urodził się 5 grudnia 1867 r. w Zułowie, w powiecie Święciany, dziś Litwa. Gimnazjum ukończył w Wilnie, po czym rozpoczął studia medyczne w Charkowie. Aresztowany pod zarzutem udziału w przygotowywaniu zamachu na cara Aleksandra III, został skazany na 5 lat zesłania do wschodniej Syberii. Powrócił i w 1892 r. już w Warszawie nawiązał kontakt z Polską Partią Socjalistyczną, zostając redaktorem centralnego pisma „Robotnik”. Ponownie aresztowany w 1900 r., więziony w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej, zdołał w 1901r. zbiec do Galicji. Od wiosny 1902 r. Kierował PPS-em, a podczas rewolucji w Królestwie 1905 r. Był faktycznym kierownikiem Wydziału Bojowego PPS, któremu podlegała Organizacja Bojowa tej partii. Będąc zwolennikiem utworzenia regularnych sił zbrojnych do walki z Rosją, był inicjatorem powołania we Lwowie Związku Walki Czynnej (1908 r.) oraz Związku Strzeleckiego (1910 r.), a także Polskiej Organizacji Wojskowej (1914 r.), zostając w każdej z nich Komendantem Głównym.
Po wybuchu I wojny światowej I Kompania Kadrowa, wyruszyła na jego rozkaz 6. sierpnia 1914 r. z krakowskich Oleandrów do zaboru rosyjskiego. Wkrótce utworzył 1 pułk piechoty Legionów Polskich, zostając jego dowódcą, a po reorganizacji i utworzeniu I Brygady stanął na jej czele, dowodząc nią we wszystkich kolejnych bitwach. Aresztowany przez Niemców w lipcu 1917 r., został internowany w twierdzy w Magdeburgu, gdzie przebywał do zwolnienia w listopadzie 1918 r.
11. i 14. listopada 1918 r. Rada Regencyjna przekazała mu władzę nad wojskiem i władzę polityczną. Został Naczelnym Wodzem i Naczelnikiem państwa, zwyciężając bolszewicką Rosję w wojnie 1919 r. – 1920 r. W wojnie tej dowodził kluczowymi operacjami: wyprawą wileńską (kwiecień 1919 r.), ofensywą na Ukrainie (kwiecień – maj 1920 r.), bitwą warszawską (sierpień 1920 r.) oraz operacją niemeńską (wrzesień 1920 r.). Mianowany w 1920 r. Pierwszym Marszałkiem Polski. Powrócił do władzy w wyniku zamachu majowego 12 – 14 maja 1926 r. Nie przyjął żadnego stanowiska, pozostając Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych.
Zmarł 12 maja 1935 r. w Warszawie. Trumna z ciałem Marszałka spoczywa w Krakowie na Wawelu, w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów. Natomiast urna z jego sercem została umieszczona wraz z trumną jego matki w grobie na cmentarzu wojskowym wileńskiej Rossy.
Józef Piłsudski na stałe zapisał się w historii Polski. Mimo świadomości własnych słabości i bezradności, nigdy się nie poddał. Miał jeden cel: odbudować Niepodległą Polskę, i dążył do niego z godnym podziwu uporem. Czasem wybierał złą drogę i podejmował niewłaściwe decyzje, ale nikt tak jak on nie obudził w Polakach ducha walki zbrojnej i chęci polegania przede wszystkim na sobie.
„… dał Polsce wolność, granice, moc i szacunek …”
[Prezydent Ignacy Mościcki]
